Ανδρολογία, Υγεία

Καρκίνος προστάτη: Υπάρχει θεραπεία;

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί μία από τις συχνότερες νεοπλασίες του ανδρικού πληθυσμού σε όλο τον κόσμο και πιο συγκεκριμένα στις δυτικές κοινωνίες είναι η συνηθέστερη κακοήθεια στους άνδρες. Η συχνότητα εμφάνισής του ποικίλει. Στις Σκανδιναβικές χώρες και τη Β. Αμερική, το ποσοστό του κυμαίνεται από 40-50 περιπτώσεις / 100.000 κατοίκους.

Στη χώρα μας, νοσούν περίπου 4500 ασθενείς και περίπου το 1/3 αποθνήσκει λόγω των επιπλοκών της νόσου. Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια νόσος προχωρημένης ηλικίας και απαντά κυρίως 6η και 7η δεκαετία της ζωής, ενώ σπάνια εκδηλώνεται σε ασθενείς κάτω των 50 ετών.

Αιτιολογία –  Παθογένεια
Πολλές επιδημιολογικές μελέτες ανέδειξαν πληθώρα παραγόντων που μπορούν να παίξουν ρόλο στην εμφάνιση και την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη. Κάποιοι από τους κυριότερους είναι οι παρακάτω:

  • Οικογενειακό Ιστορικό
  • Ηλικία
  • Γενετικοί παράγοντες: Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο συχνός σε ορισμένες φυλές π.χ. στις ΗΠΑ, ο έγχρωμος πληθυσμός είναι πιο επιρρεπής στη νόσο και η θνητότητα από καρκίνο του προστάτη είναι διπλάσια από ότι στους λευκούς.
  • Ορμονικοί παράγοντες: Η επίδραση των γεννητικών ορμονών τόσο των ανδρικών όσο και των γυναικείων στην εμφάνιση και την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη είναι αποδεδειγμένο γεγονός, αλλά ο ακριβής μηχανισμός δράσης τους και οι υπεύθυνοι ενδοκρινικοί παράγοντες είναι άγνωστοι. Η εμφάνιση της νόσου μετά την ηλικία των 50 ετών μας υπαγορεύει να τη συνδέσουμε με την τροποποίηση της ορμονικής ισορροπίας, η οποία συνοδεύει το γήρας. Κυρίως, η ελάττωση της τιμής της τεστοστερόνης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αναλογίας οιστρογόνων / τεστοστερόνη.
  • Διαιτητικοί παράγοντες: Λαοί που καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε ζωικό λίπος έχουν υψηλά ποσοστά συχνότητας εμφάνισης και θνησιμότητας από καρκίνο του προστάτη. Αντίθετα, λαοί που καταναλώνουν φυτικές τροφές πλούσιες σε βιταμίνες A,C, E, σόγια, πράσινο τσάι, φρούτα, λαχανικά, βιταμίνη Ε και γενικότερα μεσογειακή διατροφή τείνουν να είναι λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης της νόσου.

Διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου τίθεται μόνο μετά από βιοψία προστάτη κατευθυνόμενη με διορθικό υπερηχοτομογράφο.

Η διάγνωση στηρίζεται στο τρίπτυχο:

  • PSA αίματος (ειδικό προστατικό αντιγόνο): Είναι μια γλυκοπρωτείνη, η οποία παράγεται σχεδόν εξολοκλήρου από τον προστάτη και η οποία βοηθά στη ρευστοποίηση του σπέρματος. Αύξηση του PSA πρακτικά υποδηλώνει πάθηση του προστάτη χωρίς όμως να μπορούμε να προσδιορίσουμε τη νόσο (υπερπλασία, ουρολοίμωξη, καρκίνος). Ωστόσο, χαμηλό PSA δεν αποκλείει την ύπαρξη καρκίνου προστάτη, δεδομένου ότι υπάρχουν καρκίνοι που δεν παράγουν PSA και δυστυχώς αυτοί έχουν και χειρότερη πρόγνωση.
  • Δακτυλική εξέταση: Είναι απαραίτητη και αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να ελέγξουμε την ποιότητα της σύστασης του προστάτη. Ο φυσιολογικός προστάτης δακτυλικά είναι μαλθακός, ομοιογενής. Ο ύποπτος δακτυλικός προστάτης είναι σκληρός με ανομοιογένεια.
  • Βιοψία προστάτη: Γίνεται κατευθυνόμενη με διορθικό υπερηχοτομογράφο, με σκοπό να χαρτογραφήσουμε τον προστάτη. Κατά τη βιοψία προστάτη θα πρέπει να ληφθούν τουλάχιστον 12 ιστοτεμάχια προστατικού ιστού, τα οποία εξετάζονται από τον παθολογοανατόμο.

Ο αριθμός των τεμαχίων που θα ληφθούν εξαρτάται από το μέγεθος του προστάτη και από την ηλικία του ασθενή. Σε μεγάλους προστάτες θα πάρουμε περισσότερα ιστοτεμάχια κατά τη βιοψία προστάτη. Όσο μεγαλύτερος είναι ο ασθενής τόσο λιγότερα ιστοτεμάχια θα ληφθούν. Επίσης, αν στον υπέρηχο φανούν ύποπτες περιοχές, θα πρέπει να ληφθούν βιοψίες και από αυτές.

Τα αποτελέσματα της βιοψίας προστάτη είναι:

  • Αρνητικό (όπου συνήθως ανευρίσκονται στη βιοψία αλλοιώσεις υπερπλασίας προστάτου)
  • Ύποπτο PIN III (όπου απαιτείται στενή παρακολούθηση και ίσως χρειασθεί επαναληπτική βιοψία)
  • Θετικό

Επί θετικού αποτελέσματος τα ευρήματα της βιοψίας προστάτη σε συνδυασμό με το PSA και τη σταδιοποίηση της νόσου θα μας δώσουν πλήρη στοιχεία για την πρόγνωση και την επιβίωση του ασθενούς.

Σταδιοποίηση

Γίνεται με σκοπό την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη. Συγκεκριμένα, ο ασθενής υφίσταται:

  • Αξονική τομογραφία άνω κάτω κοιλίας: για καθαρισμό σπλαχνικών μεταστάσεων και λεμφαδένων.
  • Σπινθηρογράφημα οστών: για καθορισμό οστικών μεταστάσεων.

Θεραπεία

Η καρκίνος του προστάτη είναι θεραπεύσιμος. Οι τρόποι θεραπείας είναι οι εξής:

  • Προστατική παρακολούθηση: Αποτελεί περισσότερο στρατηγική παρά θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη. Εφαρμόζεται κυρίως σε ασθενείς στους οποίους ο καρκίνος του προστάτη είναι μη σημαντικός και αναμένεται να μην εξελιχθεί. Οι ασθενείς αυτοί είναι συνήθως μεγάλης ηλικίας με πολλά προβλήματα.
  • Χειρουργική επέμβαση: είναι η θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη. Η επέμβαση ονομάζεται ριζική προστατεκτομή με συνοδό αφαίρεση σπερματοδόχων κύστεων, της προστατικής ουρήθρας και των λαγονίων λεμφαδένων.