Γενική Χειρουργική, Υγεία

Επιπτώσεις παχυσαρκίας και μορφές θεραπείας!

08/03/2016 , 9:18 AM

Με τον όρο παχυσαρκία εννοούμε την αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε αύξηση της ποσότητας του λίπους που περιέχει, και αφορά οποιοδήποτε άνθρωπο. Σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση της Π.Ο.Υ. (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας) η παχυσαρκία έχει χαρακτηρισθεί νόσος, και συνεπώς σαν τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Θεωρείται πολυπαραγοντική που κύριο λόγο παίζουν η γενετική, η νευροχημεία και η ψυχολογία. Ανάλογα με το αίτιο που την προκαλεί διακρίνεται σε εξωγενή και ενδογενή.

α) Ως εξωγενής χαρακτηρίζεται αυτή που οφείλεται σε διαιτητικούς παράγοντες, (αύξηση προσλαμβανομένων θερμίδων και μείωση καταναλισκομένων) και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες (καθιστικός τρόπος ζωής, κυρίως στις δυτικές χώρες και είναι επακόλουθο της εκρήξεως χρήσεως της τεχνολογίας).

β) Ως ενδογενής χαρακτηρίζεται όταν οφείλεται σε μεταβολικές και ενδοκρινολογικές διαταραχές και σε νοσήματα (υποθυρεοειδισμός, υποπαραθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing κ.α.)

Εμείς θα ασχοληθούμε με την αύξηση του βάρους του ανθρώπινου σώματος (παχυσαρκία), που οφείλεται στην αύξηση του λίπους που περιέχει.
Οι διαστάσεις που τείνει να προσλάβει η παχυσαρκία είναι τρομακτικές, εάν αναλογισθεί κανείς ότι το 1/3 των ατόμων στις Η.Π.Α. είναι υπέρβαροι, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) άνω του 50% των ενήλικων έχουν παθολογικό βάρος.

Υπολογίζεται ότι το 2030, το 100% των ενηλίκων στις Η.Π.Α. θα είναι υπέρβαρο με ΒΜΙ>27,8 για τους άνδρες και >27,3 για τις γυναίκες.

Τα άσχημα νέα για την Ελλάδα είναι ότι: κατέχει την πρώτη θέση στην Ε.Ε. στην παχυσαρκία των ανδρών με ποσοστό 27,6%, την δεύτερη θέση στις γυναίκες με ποσοστό 18,4%, ενώ τα νεαρά ελληνόπουλα είναι τα πιο παχύσαρκα παιδιά στην Ε.Ε.

Υπέρβαροι

ή

παχύσαρκοι

είναι πλέον του 50% του Ελληνικού πληθυσμού, ηλικίας άνω των 18 ετών σε ποσοστό 56,7%. Σε ηλικίες 16 έως 25 ετών, φυσιολογικό βάρος έχει το 63,1% των ανδρών και το 77,6% των γυναικών, ενώ αντιθέτως άνω του 50% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 75 ετών είναι υπέρβαροι (BMI: 25-30). Στους ανηλίκους (15 έως 18 ετών) το 70% έχει φυσιολογικό βάρος.

Πώς όμως μπορούμε να υπολογίσουμε εάν έχουμε σωστό σωματικό βάρος ή όχι; Ο τρόπος είναι πολύ απλός χρησιμοποιώντας τον εξής τύπο, που προσδιορίζει τον Δείκτη Σωματικής Μάζας (ΔΣΜ) και καθορίζει την κατηγορία της παχυσαρκίας, ο οποίος είναι το πηλίκο του βάρους σε κιλά δια του ύψους σε μέτρα στο τετράγωνο.

ΔΣΜ (BMI – Body Mass Index) = Βάρος (kgr)/Ύψος2 (m2)

Βάσει του τύπου αυτού η παχυσαρκία διακρίνεται στις παρακάτω κατηγορίες και αναλόγως χαρακτηρίζεται.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ:
Είναι γεγονός ότι παχαίνουμε πιο εύκολα απ’ ότι αδυνατίζουμε, το ανθρώπινο σώμα είναι κυριολεκτικά μια παγίδα-αποθήκη λίπους. Η αιτία που συμβαίνει αυτό θα πρέπει ίσως να αναζητηθεί στα γονίδια και στις πληροφορίες που κληρονομήσαμε για την ρύθμιση του βάρους και της ορέξεως μας, δια μέσου των αιώνων κατά την εξελικτική πορεία του ανθρώπου.

Παρά τους φρενήρεις ρυθμούς που χαρακτηρίζουν την σύγχρονη εποχή, υπάρχει δυνατότητα για υγιεινή, ποιοτική και σωστή διατροφή αρκεί να υπάρξει ορθή και επιστημονική ενημέρωση.

Θεωρούμε λοιπόν ότι η αυξημένη διαταραχή του σωματικού βάρους οφείλεται, σε ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα, σε λανθασμένες διατροφικές συνήθειες, ή σε συνδυασμό των δύο, με γενετική προδιάθεση.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ:
Οι «ασθενείς» με ΔΣΜ > 50 δεν θα γεράσουν. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι στο βιβλίο Guinness, δεν έχει καταχωρηθεί υπερβολικά παχύσαρκος άνθρωπος άνω των 40 ετών, αλλά κι εμείς εάν προσπαθήσουμε να θυμηθούμε κάποιον γνωστό μας υπερβολικά παχύσαρκο ηλικιωμένο, πιθανώς να μην μπορέσουμε.

Tρώω για να ζω και δεν ζω για να τρώω.

Η

παχυσαρκία

συνδέεται με μια σειρά ασθενειών που αφορούν όλα τα συστήματα του ανθρωπίνου σώματος. Έτσι δημιουργούνται προβλήματα από το:
α) αναπνευστικό σύστημα (διακοπές αναπνοής κατά τον ύπνο, βρογχικό άσθμα, δυσχέρεια αναπνοής)

β) καρδιαγγειακό σύστημα (υπέρταση, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό επεισόδιο), κιρσοί και άτονα έλκη στα κάτω άκρα.

γ) εκφυλίσεις μεγάλων αρθρώσεων (ισχία, γόνατα)

δ) αύξηση χοληστερίνης, σακχάρου, χολολιθίαση, λιπώδη διήθηση ήπατος.

ε) γυναικολογικά προβλήματα (ανωμαλίες περιόδου, δυσκολία τεκνοποιήσεως, καλοήθεις και κακοήθεις παθήσεις μήτρας, ωοθηκών και μαστών)

στ) αυξημένη συχνότητα σε καρκίνο (παχέως εντέρου, προστάτη)

ζ) αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών μετά από εγχειρήσεις (σκωληκοειδεκτομή, χολοκυστεκτομή κ.α.)

η) ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργούνται από την κοινωνική απόρριψη και απομόνωση.

θ) επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη (διαβήτης κυήσεως, προεκλαμψία, εκλαμψία, προβλήματα κατά την διάρκεια του τοκετού, κίνδυνος γενετικών ανωμαλιών).

Τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι στις Η.Π.Α. 300.000 θάνατοι ετησίως πιθανόν να αποδίδονται στην παχυσαρκία. Ο κίνδυνος θανάτου αυξάνει παράλληλα με την παχυσαρκία. Άτομα με ΔΣΜ >35 έχουν 50-80% αυξημένο κίνδυνο προώρου θανάτου, από άλλες αιτίες, σε σύγκριση με άτομα που έχουν ή πλησιάζουν το ιδανικό βάρος. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε άτομα ηλικίας 20-24 ετών, η εμφάνιση υπέρτασης είναι 5,8 φορές συχνότερη στα παχύσαρκα, ενώ ο σακχαρώδης διαβήτης είναι 2,9 φορές πιο συχνός. Για κάθε 10 kgr επί πλέον σωματικού βάρους η συστολική αρτηριακή πίεση αυξάνεται κατά 3mmHg και η διαστολική κατά 2mmHg. Άνδρες ηλικίας 25-34 ετών έχουν 12 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν, όταν είναι παχύσαρκοι, από τους αντίστοιχους με ιδανικό σωματικό βάρος. Σε μια μελέτη 52 περιπτώσεων κακοήθους παχυσαρκίας, ευρέθη ότι η μέση ηλικία αυτών των ατόμων δεν υπερέβαινε τα 36 χρόνια, γεγονός που τοποθετεί την παχυσαρκία στους πλέον θανάσιμους εχθρούς της ζωής.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ:

Η παχυσαρκία είναι νόσος και σαν τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, και να θεραπεύεται ή καλύτερα να προλαμβάνεται. Ο έλεγχος της παχυσαρκίας δεν είναι απλό μαθηματικό πρόβλημα όπου ελέγχεται το ισοζύγιο μεταξύ προσλαμβανομένων και καταναλισκομένων θερμίδων, αλλά ένα σύνθετο ιατρικό πρόβλημα, γι΄ αυτό και πρέπει να ασχολείται με αυτό ομάδα ειδικών γιατρών. Ένα παχύσαρκο άτομο, για να ληφθεί απόφαση να εισαχθεί στο χειρουργείο για αντιμετώπιση του προβλήματός του, πρέπει πρώτα από όλα να εξετασθεί από τους ειδικούς γιατρούς (πνευμονολόγο, καρδιολόγο, ενδοκρινολόγο, ψυχίατρο, χειρουργό) που αποτελούν την ιατρική ομάδα που θα αποφανθεί εάν πρέπει να υποβληθεί σε κάποιου είδους χειρουργική θεραπεία ή θα πρέπει να υπάρξει πρώτα προετοιμασία ή και αντένδειξη ακόμη γι΄ αυτήν.

Εάν ο σύγχρονος άνθρωπος θέλει να επιβιώσει πρέπει να σταματήσει να τρώει, σε αντίθεση με τους προγόνους του που έτρωγαν για να επιβιώσουν.

Το σπουδαιότερο όμως από όλα αυτά είναι ότι πρέπει να εξασφαλισθεί η πλήρης συνεργασία του ασθενούς και του θεράποντος ιατρού, διότι πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η προσπάθεια για απώλεια του περιττού σωματικού βάρους δεν τελειώνει με κάποιου είδους επέμβαση, αλλά ξεκινά την επομένη της εγχειρήσεως. Ο ασθενής δεν παύει να είναι κάποιος καταναλωτής που από μόνος του πρέπει να ψάξει και να επιλέξει τον καλό επιστήμονα, τη σωστή μέθοδο μέσα από την σωστή ενημέρωση, την ανθρώπινη συμπεριφορά που του προσφέρεται, γιατί με τον θεράποντα ιατρό του θα συμπορευτούν μαζί πιθανώς αρκετά χρόνια.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δεν είναι κάτι απλό που χρειάζεται να αφιερώσει κάποιος δέκα λεπτά από την ζωή του για την αντιμετώπισή της, ούτε είναι επέμβαση ρουτίνας που απαιτεί μόνο λίγες ώρες νοσηλείας. Είναι χειρουργική πράξη και σαν τέτοια πρέπει να ακολουθεί κανόνες και δόγματα, τα οποία δεν είναι δυνατόν να παραβλεφθούν στον βωμό της εμπορευματοποίησης των πάντων και του εύκολου κέρδους που βιώνουμε καθημερινά και βομβαρδιζόμαστε όλοι μας από τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ και την αμφιβόλου ποιότητος διαφήμιση.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ:

Η θεραπεία της παχυσαρκίας διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει η συστηματική και ελεγχόμενη από τον διατροφολόγο σωστή διατροφή, το ενδογαστρικό μπαλόνι και τα φάρμακα (Acomplia, Reductil Xenical), σε συνδυασμό με σωστή και συστηματική σωματική άσκηση. Μόλις 50% των Ελλήνων έχει δραστηριότητα που να απαιτεί μέτρια σωματική προσπάθεια (π.χ. μετάβαση στην εργασία περπατώντας για χρόνο πλέον των 10 λεπτών.), ενώ ποδήλατο μία ή δύο φορές εβδομαδιαίως χρησιμοποιεί μόνο το 9,6% των Ελλήνων. Ωστόσο το 1,7% του Ελληνικού πληθυσμού κάνει καθημερινά ποδήλατο έστω και για 10 λεπτά.

Η εικόνα αλλάζει άρδην όταν πρόκειται για ψυχαγωγία από την υποχρέωση, όπου το 75% του πληθυσμού δεν έχει καμία σωματική δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο του, ενώ μόλις το 3,6% ακολουθεί κάποιο καθημερινό πρόγραμμα αθλήσεως για περισσότερο από 15 λεπτά. Σ’ αυτή την θεραπεία καταφεύγουν συνήθως ασθενείς με ήπια προβλήματα παχυσαρκίας για να ελαττώσουν κατά λίγα κιλά το βάρος τους (20-30 κιλά περίπου, με ΔΣΜ έως 35-40) ή για να αλλάξουν κατηγορία σωματικού βάρους προετοιμαζόμενοι για κάποιο χειρουργικό χειρισμό. Τα αποτελέσματα όμως είναι απογοητευτικά, γιατί το σύνολο σχεδόν των ασθενών αυτών σε μία 5ετία περίπου, έχει ανακτήσει το 98% του απολεσθέντος βάρους και μερικές φορές πολύ περισσότερο, γι’ αυτό και πρέπει άμεσα ιδίως μετά την αφαίρεση του ενδογαστρικού μπαλονιού να ακολουθεί χειρουργική θεραπεία.

Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν ασθενείς που ο ΔΣΜ είναι άνω του 40 (σε μερικές περιπτώσεις και 35 εφ’ όσον συνυπάρχουν δυο τουλάχιστον συνοδές παθήσεις, π.χ. υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης), ή είναι παχύσαρκοι άνω της 5ετίας με επανειλημμένες προσπάθειες δίαιτας να έχουν αποτύχει.

Οι χειρουργικές επεμβάσεις που εφαρμόζονται στην θεραπεία της παχυσαρκίας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στην πρώτη ανήκουν αυτές που περιορίζουν την χωρητικότητα του στομάχου και στην δεύτερη αυτές που δημιουργούν δυσαπορρόφηση ή συνδυασμό και των δύο.
Στις περιοριστικού τύπου επεμβάσεις ανήκουν α) η κάθετη γαστροπλαστική, β) ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος και γ) η sleeve γαστρεκτομή που αποτελεί ίσως την πιο ιδανική λύση στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σήμερα.

Στις επεμβάσεις που δημιουργούν δυσαπορρόφηση ανήκουν α) τα διαφόρων ειδών γαστρικά by-pass και β) οι χολοπαγκρεατικές παρακάμψεις.
Μια ξεχωριστή κατηγορία αποτελεί ο γαστρικός βηματοδότης, που όμως ακόμη βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο (κάτι ανάλογο με τον βηματοδότη που τοποθετείται στην καρδιά).

Συμπερασματικά πρέπει να γίνει πλέον αντιληπτό, ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι είναι ασθενείς και σαν τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπίζονται. Η σωστή διατροφή αποτελεί το πρώτο βήμα προς την σωστή κατεύθυνση και πρέπει να συμπληρώνεται με σωστή άσκηση. Φρούτα, λαχανικά, φυσικοί χυμοί, άσπρο κρέας, άπαχο ψάρι πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά, ενώ η άσκηση και η αποφυγή αλκοόλ συνιστώνται ανεπιφύλακτα. (Σε διαφορετικές μελέτες φαίνεται ότι οι Έλληνες σε ποσοστό άνω του 50% εφαρμόζουν αυτήν την οδηγία.) Η παχυσαρκία σαν νόσος είναι πολυπαραγοντική με επιπτώσεις σε όλα τα συστήματα του οργανισμού. Η αντιμετώπιση της ξεκινά με την σωστή και υπεύθυνη ενημέρωση του κοινού και καταλήγει στις σωστές και ενδεδειγμένες ιατρικές-θεραπευτικές παρεμβάσεις, που προϋποθέτουν άριστη συνεργασία του παχύσαρκου ασθενούς και του θεράποντος ιατρού. Επειδή υπάρχει γενετική προδιάθεση, η προσπάθεια πρέπει να είναι ήπια και διαρκής, και σαν πρόβλημα πάντα πρέπει να αναζητείται η σωστή και επιστημονικά τεκμηριωμένη λύση. Η πληροφόρηση πρέπει να αναζητείται από τους ασθενείς στον ειδικό ιατρό και να μην παρασύρονται από αμφιβόλου ποιότητος και περιεχομένου διαφημίσεις, από γνωστούς και γείτονες.

Οι λόγοι που μας οδήγησαν στην συγγραφή και δημοσίευση αυτού του άρθρου είναι ότι πρέπει να υπάρξει μια σωστή ενημέρωση και τοποθέτηση στο θέμα της παχυσαρκίας.

Αναγκαία προϋπόθεση για την ψυχική υγεία, που αφορά την υπόθεση της ζωής μας, είναι η διατροφική υγεία. Η ζωή μας που πολλές φορές δεν είναι ούτε τόσο όμορφη ούτε τόσο άσχημη όσο την φανταζόμαστε, δεν παύει όμως να είναι το μόνο αγαθό που έχουμε.

Πιστεύουμε ότι αποτελεί την πρώτη από τις σύγχρονες «ασθένειες του πολιτισμού» με χρόνια μορφή και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται ώστε να μην προσλάβει διαστάσεις πανδημίας και αποτελέσει μια σύγχρονη μάστιγα για την ανθρωπότητα.

Η χειρουργική αντιμετώπισή της είναι η πλέον επεμβατική πράξη, με ενδείξεις, αντενδείξεις και επιπλοκές οι οποίες είναι μεν σπάνιες έως σπανιότατες, ιδίως σε χέρια εμπείρων και ειδικών, πλην όμως υφίστανται και για τον λόγο αυτό ο ασθενής πρέπει να ενημερώνεται κατά το δυνατόν πληρέστερα, υπεύθυνα και προ πάντων σωστά, γιατί ο καλά ενημερωμένος ασθενής είναι και ο καλύτερος υποψήφιος για χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Για περισσότερες πληροφορίες, καλέστε στο 693 7044470.