Γυναικολογία, Υγεία

Πολυκυστικές ωοθήκες

07/06/2016 , 9:00 AM

Παντελής Νικ. Βαλσαμόπουλος - Μαιευτήρας – Γυναικολόγος

ΔΙΔΑΚΤΟΡΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ( Α.Π.Θ.) Αθήνα Νοέμβριος 2015 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ : Παντελής Νικ. Βαλσαμόπουλος. Πτυχιούχος και Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. ΗΜΕΡ. ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ : 18 Σεπτεμβρίου 1957. ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ : Μεσολόγγι. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ : Έγγαμος με την Μπαχαριάδου Αθ....

E-mail: omaslav@gmail.com Τηλέφωνο: 210 32 32 152

Οι πολυκυστικές ωοθήκες ή όπως είναι αλλιώς γνωστό το

Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

(PCOS), είναι η πιο συχνή διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος, στις γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας.

Αιτιολογία

Το που οφείλονται οι πολυκυστικές ωοθήκες δεν είναι γνωστό, φαίνεται, όμως, ότι το PCOS μπορεί να σχετίζεται με πολλούς διαφορετικούς παράγοντες που αλληλεπιδρούν. Οι κυριότεροι παράγοντες είναι:

• H αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Τα αυξημένα επίπεδα των ανδρογόνων.
• Ο ακανόνιστος έμμηνος κύκλος.
• Η κληρονομικότητα, που φαίνεται ότι παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση PCOS, με τους ερευνητές να εξετάζουν την γονιδιακή βάση του συνδρόμου.

Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και επιτρέπει στα κύτταρα να χρησιμοποιούν τη γλυκόζη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα του σώματος δεν ανταποκρίνονται στην επίδραση της ινσουλίνης. Όταν το σώμα δεν ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη, αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει την έκκριση περισσότερης ινσουλίνη και έτσι δημιουργείται η υπερινσουλιναιμία. Η αντίσταση στην ινσουλίνη, μπορεί να οδηγήσει σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ενώ σχετίζεται και με την μελανίζουσα ακάνθωση. Η υπερινσουλιναιμία επίσης προκαλεί αύξηση των ανδρογόνων που παράγονται από τις ωοθήκες.

Τα υψηλά επίπεδα των ανδρογόνων επηρεάζουν αρνητικά την

ωορρηξία

στις

ωοθήκες

, είναι δε υπεύθυνα για την υπερτρίχωση, την

ακμή

, την αλωπεκία και το λιπαρό δέρμα στις γυναίκες με PCOS.

Οι ανωμαλίες στην έμμηνο ρύση μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των ωοθηκικών ανδρογόνων, σε έλλειψη ωορρηξίας και υπογονιμότητα.

Συμπτωματολογία

Τα κύρια χαρακτηριστικά του PCOS περιλαμβάνουν τις ανωμαλίες στην έμμηνο ρύση, την ανωορρηξία, και τα σημάδια της υπερανδρογοναιμίας (υπερτρίχωση, ακμή, αλωπεκία και λιπαρό δέρμα). Άλλα συμπτώματα του συνδρόμου μπορεί να είναι η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, η υπογονιμότητα και η μελανίζουσα ακάνθωση. Πρέπει να τονιστεί ότι μπορεί να υπάρχουν σημαντικές, διαβαθμίσεις στην εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Διάγνωση

Ο χρυσός κανόνας της διάγνωσης, παραμένει η λήψη λεπτομερούς ιστορικού από το θεράποντα ιατρό. Το ιστορικό μαζί με τα κλινικά ευρήματα, θέτουν την διάγνωση σε ποσοστά που φθάνουν το 70%.

Τα διαγνωστικά κριτήρια για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών θα πρέπει να περιλαμβάνουν δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

• τη χρόνια ανωορρηξία με ανωμαλίες στην έμμηνο ρύση (περίοδος που εμφανίζεται ανά 35 ημέρες ή περισσότερο, που εμφανίζεται λιγότερο από οκτώ φορές το χρόνο, ή περίοδος που εμφανίζεται ανά τέσσερις μήνες ή περισσότερο)
• την υπερανδρογοναιμία (κλινικά και εργαστηριακά τεκμηριωμένη)
• την πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών που τεκμηριώνεται με υπερηχογραφικά κριτήρια. (Σε μία ή και στις δύο ωοθήκες, περισσότερα από 10 ωοθυλάκια διαμέτρου έως 9 mm και αυξημένος όγκος ωοθήκης, μεγαλύτερος των 10 cm³ ). Στις πολυκυστικές ωοθήκες που είναι μεγαλύτερες από το φυσιολογικό, τα μικρά ωοθυλάκια, εμφανίζονται σε συστάδες, σαν ένα τσαμπί σταφύλι.  Οι πολυκυστικές ωοθήκες, σαν μόνο εύρημα, μπορεί να είναι ασυμπτωματικές και να μην επηρεάζουν την γονιμότητα της γυναίκας. Εάν δημιουργηθούν και συμπτώματα, τότε έχουμε την ύπαρξη του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών. Επομένως μία γυναίκα μπορεί να έχει πολυκυστικές ωοθήκες στο υπερηχογράφημα, χωρίς να έχει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

 Φυσιολογική και πολυκυστική ωοθήκη

Υπερηχογραφική απεικόνιση πολυκυστικής ωοθήκης

 Επακόλουθα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών και ιδιαίτερα σε γυναίκες με παχυσαρκία (με δείκτη μάζας σώματος >30) είναι επιπλέον:

• Η υψηλή αρτηριακή πίεση
• Ο επηρεασμός του λιπιδαιμικού προφίλ
• Η ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου με:

Αρτηριακή υπέρταση  > 130 / 85 mmHg

Περίμετρος μέσης  > 88 cm

Σάκχαρο αίματος νήστεος  > 100 mg / dl

Επίπεδα HDL < 50 mg /dl

Τριγλυκερίδια  > 150 mg /dl

• Η εμφάνιση καρδιοαγγειακών προβλημάτων
• Η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος
• Η άπνοια ύπνου
• Η κατάθλιψη και το άγχος
• Οι μητρορραγίες
• Ο καρκίνος του ενδομητρίου, που προκαλείται από την συνεχή έκθεση σε υψηλά επίπεδα οιστρογόνων, λόγω της ανωορρηξίας και της παχυσαρκίας.
• Η δημιουργία διαβήτη της κυήσεως σε μελλοντική εγκυμοσύνη

Τα κορίτσια της εφηβικής ηλικίας με PCOS, είναι μία διαγνωστική και θεραπευτική πρόκληση. Τα κορίτσια των οποίων η ολιγομηνόρροια επιμένει 2-3 χρόνια μετά την εμμηναρχή συνήθως έχουν κάποια εν εξελίξει ανωμαλία της εμμήνου ρύσεως και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για μία υποκείμενη δυσλειτουργία των ωοθηκών ή των επινεφριδίων. Η θεραπεία πρώτης εκλογής σε αυτή την ηλικιακή ομάδα περιλαμβάνει μονοθεραπεία με μετφορμίνη ή / και συνδυασμό θεραπείας με αντισυλληπτικά και αντιανδρογόνα.

Η διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) απαιτεί τον αποκλεισμό όλων των άλλων διαταραχών που μπορεί να προκαλέσουν ανωμαλίες της περιόδου και υπερανδρογοναιμία. Τέτοιες διαταραχές είναι παθήσεις των επινεφριδίων, όγκοι των ωοθηκών, η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς,  η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, η υπερπρολακτιναιμία, η μεγαλακρία, και το σύνδρομο Cushing.

Εργαστηριακός έλεγχος

Ο απαραίτητος έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει τις παρακάτω μετρήσεις και εξετάσεις:

• Ολική τεστοστερόνη
• Ελεύθερη τεστοστερόνη
• Θειική δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA-S)
• Δ4-ανδροστενδιόνη
• SHBG
• 17-υδροξυπρογεστερόνη
• Προλακτίνη
• FSH
• LH
• TSH
• FT3
• FT4
• Αντιμυλλέριος ορμόνη (AMH)
• Καμπύλη γλυκόζης
• Ινσουλίνη
• Λιπιδαιμικό προφίλ (χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, HDL, LDL)
• Υπερηχογραφικός έλεγχος ωοθηκών.
• Υπερηχογράφημα ή Μαγνητική τομογραφία επινεφριδίων (ανάλογα με τα υπάρχοντα ευρήματα).

Αντιμετώπιση – Θεραπεία

Στις περισσότερες περιπτώσεις η αλλαγή στην καθημερινότητα μπορεί να προσφέρει πολύ καλά αποτελέσματα. Αυτή η αλλαγή γίνεται με την κατάλληλη δίαιτα, την συστηματική άσκηση και την απώλεια βάρους.

Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει πολλές κατηγορίες φαρμάκων, ανάλογα με την συμπτωματολογία και τις ανάγκες κάθε γυναίκας με PCOS. Τα κυριότερα φάρμακα είναι :

• Αντισυλληπτικά για δημιουργία κανονικής περιόδου. Η επιλογή αντισυλληπτικού με προγεσταγόνο που προκαλεί ελαχίστη ανδρογονική δράση, είναι προτιμότερη.
• Αντιανδρογόνα για έλεγχο της υπερτρίχωσης, της ακμής και της λιπαρότητας του δέρματος. Μπορεί να χορηγηθούν από μόνα τους ή σε συνδυασμό με οιστρογόνα.
• Μετφορμίνη για βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και για βελτίωση του μεταβολισμού της γλυκόζης.
• Κιτρική Κλομιφαίνη για υποβοήθηση της ωορρηξίας.
• Τοπική εφαρμογή διαφόρων σκευασμάτων για την ακμή και την υπερτρίχωση.