Έντερο

Το έντερο είναι ένα από τα πιο πολύπλοκα και ζωτικά όργανα του ανθρώπινου σώματος. Αποτελεί τμήμα του πεπτικού σωλήνα και επιτελεί κρίσιμες λειτουργίες για την υγεία και την ευεξία μας. Από τη διάσπαση και απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, μέχρι τη διατήρηση της άμυνας του οργανισμού, το έντερο λειτουργεί ως κεντρικός πυλώνας για πολλές διεργασίες που σχετίζονται τόσο με το σώμα όσο και με την ψυχολογία μας.

Έντερο: Δομή και Λειτουργία

Το έντερο διαχωρίζεται σε λεπτό και παχύ έντερο. Το λεπτό έντερο είναι το πρώτο και μεγαλύτερο σε μήκος τμήμα. Αποτελείται από το δωδεκαδάκτυλο, τη νήστιδα και τον ειλεό και είναι υπεύθυνο για την απορρόφηση των περισσότερων θρεπτικών συστατικών από τις τροφές που καταναλώνουμε. Η επιφάνειά του είναι εξαιρετικά πτυχωμένη, με εκατομμύρια λάχνες, ώστε να μεγιστοποιεί την απορροφητική του ικανότητα.

Ακολουθεί το παχύ έντερο, το οποίο περιλαμβάνει το τυφλό, το ανιόν, το εγκάρσιο, το κατιόν, το σιγμοειδές και το ορθό. Ο κύριος ρόλος του είναι η απορρόφηση του νερού και η διαμόρφωση των κοπράνων, ενώ εκεί φιλοξενούνται χιλιάδες είδη μικροοργανισμών που συγκροτούν το εντερικό μικροβίωμα.

Το έντερο δεν είναι απλώς ένας σωλήνας πέψης. Συμμετέχει σε ορμονικές εκκρίσεις, ρυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, επηρεάζει τη μεταβολική ισορροπία και έχει άμεση σύνδεση με το νευρικό σύστημα.

Το έντερο ως «δεύτερος εγκέφαλος»

Η έννοια του εντερικού νευρικού συστήματος, που περιγράφεται συχνά ως «δεύτερος εγκέφαλος», δεν αποτελεί υπερβολή. Το έντερο περιέχει πάνω από 100 εκατομμύρια νευρικά κύτταρα, περισσότερα απ’ ό,τι ο νωτιαίος μυελός. Επικοινωνεί με τον εγκέφαλο μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, αλλά και μέσω ορμονών και νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη, το 95% της οποίας παράγεται στο έντερο.

Αυτή η δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ εγκεφάλου και εντέρου, γνωστή ως άξονας εντέρου-εγκεφάλου, παίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση, τον ύπνο, την όρεξη και την αντίληψη του πόνου. Ενδεικτικά, διαταραχές στη λειτουργία του εντέρου έχουν συνδεθεί με κατάθλιψη, άγχος και σύνδρομα σωματοποίησης.

Καθημερινές συνήθειες που επηρεάζουν το έντερο

Η καθυστέρηση της αφόδευσης, είτε λόγω ντροπής είτε λόγω απασχόλησης, αποτελεί μια συνήθεια με αρνητικές συνέπειες για τη λειτουργία του εντέρου. Η δυσκοιλιότητα, το φούσκωμα και η δυσφορία είναι συχνά αποτελέσματα αυτής της τακτικής.

Επίσης, η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών, η αφυδάτωση, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, η καθιστική ζωή και το στρες επιδρούν αρνητικά στο μικροβίωμα και μειώνουν την κινητικότητα του εντέρου. Από την άλλη πλευρά, η διατροφή πλούσια σε πρεβιοτικά και προβιοτικά, όπως:

• Γιαούρτι με ζωντανές καλλιέργειες
• Κεφίρ
• Ξινολάχανο
• Μπανάνες και πράσα

συμβάλλει στην ισορροπία της εντερικής χλωρίδας και ενισχύει την άμυνα του οργανισμού.

Επιπλέον, η συναισθηματική κατάσταση επηρεάζει άμεσα το έντερο. Το άγχος και η συναισθηματική πίεση οδηγούν συχνά σε ευερέθιστο έντερο, ενώ η κακή εντερική λειτουργία μπορεί να ενισχύσει αισθήματα κόπωσης, κακής διάθεσης και νευρικότητας.

Παθήσεις και συμπτώματα

Το έντερο μπορεί να παρουσιάσει πλήθος διαταραχών που κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές. Ορισμένες από τις πιο συχνές είναι:

• Ευερέθιστο έντερο (IBS): Χαρακτηρίζεται από χρόνιο κοιλιακό πόνο, φούσκωμα, αέρια και εναλλαγές διάρροιας-δυσκοιλιότητας. Δεν εντοπίζεται κάποια οργανική αιτία, αλλά η ποιότητα ζωής επηρεάζεται σημαντικά.
• Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου: Η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα προκαλούν φλεγμονές και συχνά αιμορραγικές διάρροιες, απώλεια βάρους και σοβαρό κοιλιακό πόνο. Είναι χρόνιες και απαιτούν εξειδικευμένη θεραπεία.
• Δυσβίωση: Αλλαγή στη σύνθεση του μικροβιώματος που σχετίζεται με φλεγμονές, μεταβολικά σύνδρομα και μείωση της ανοσίας.
• Εκκολπωματίτιδα: Φλεγμονή μικρών θύλακων στο παχύ έντερο, με πόνο και πυρετό.
• Οξεία απόφραξη του εντέρου: Απαιτεί άμεση αντιμετώπιση και συχνά χειρουργική παρέμβαση.
• Καρκίνος του παχέος εντέρου: Αναπτύσσεται σταδιακά και είναι από τους συχνότερους καρκίνους παγκοσμίως. Μπορεί να ξεκινήσει από πολύποδες και να εξελιχθεί σταδιακά.

Συμπτώματα του εντέρου που δεν πρέπει να αγνοούνται αποτελούν τα παρακάτω:

• Αίμα στα κόπρανα
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Συνεχής αλλαγή στις συνήθειες αφόδευσης
• Έντονος κοιλιακός πόνος
• Ανεξήγητη κόπωση ή αναιμία
• Διάρροια που επιμένει περισσότερο από 2-3 εβδομάδες

Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί για την επιτυχή θεραπεία. Οι προληπτικοί έλεγχοι και η τακτική ιατρική παρακολούθηση συμβάλλουν καθοριστικά στη μείωση των κινδύνων.

Πώς ενισχύουμε τη λειτουργία του εντέρου;

Η καλή εντερική υγεία μπορεί να διατηρηθεί και να ενισχυθεί με απλές αλλά ουσιαστικές καθημερινές επιλογές:

• Κατανάλωση φυτικών ινών από φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά ολικής άλεσης.
• Ενυδάτωση: Τουλάχιστον 1,5-2 λίτρα νερού την ημέρα για τη σωστή εντερική κινητικότητα.
• Σωματική άσκηση: Ακόμη και 30 λεπτά περπάτημα ημερησίως αρκούν για τη διευκόλυνση της πέψης.
• Αποφυγή υπερβολικού αλκοόλ και καπνίσματος, καθώς διαταράσσουν τη χλωρίδα και προάγουν φλεγμονές.
• Επαρκής ύπνος και διαχείριση άγχους, που παίζουν ρόλο τόσο στη λειτουργία του εντέρου όσο και στο μικροβίωμα.

Προτεινόμενο είναι να περιορίζεται η χρήση αντιβιοτικών, καθώς επηρεάζουν αρνητικά τη φυσιολογική εντερική χλωρίδα. Η λήψη προβιοτικών σκευασμάτων, ιδίως μετά από κάποια λοίμωξη ή φαρμακευτική αγωγή, ενδέχεται να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ισορροπίας.

Τέλος, είναι σημαντικό να εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας να αφουγκράζεται τα σήματα που στέλνει το έντερο και να μην παραβλέπουμε συμπτώματα που επιμένουν.

Το έντερο είναι κάτι περισσότερο από ένα πεπτικό όργανο. Η λειτουργία του αντανακλά τη συνολική κατάσταση της υγείας μας, επηρεάζοντας την καθημερινότητα, την ψυχική διάθεση και την ποιότητα ζωής μας. Η φροντίδα του εντέρου είναι φροντίδα για το σώμα και το μυαλό.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έντερο, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Γενικό Χειρουργό Δρ. Εμμανουήλ Σγουρομάλλη. Η εξειδίκευσή του στη χειρουργική, καθώς και η πολυετής εμπειρία του σε πολυάριθμα νοσοκομεία της Ευρώπης τον καθιστούν ικανό να απαντήσει σε οποιαδήποτε απορία σας.