Η νόσος Peyronie (Πεϊρόνι) είναι μια επίκτητη ινώδης πάθηση της λευκής χιτώνας (tunica albuginea) του πέους. Η δημιουργία «πλάκας» οδηγεί σε κάμψη (curvature) ή/και παραμορφώσεις (π.χ. «κλεψύδρα», στένωση), συχνά με πόνο στο οξύ στάδιο και με πιθανή στυτική δυσλειτουργία. Παρότι καλοήθης, μπορεί να είναι βαθιά επιβαρυντική για τη σεξουαλική ζωή, την αυτοεικόνα και τη σχέση του ζευγαριού. Σήμερα, διαθέτουμε σαφέστερο θεραπευτικό πλαίσιο: συντηρητικές/ελάχιστα επεμβατικές λύσεις στην ενεργό φάση και χειρουργικές λύσεις στο σταθερό (χρόνιο) στάδιο με λειτουργική βλάβη. Οι διεθνείς οδηγίες της EAU/AUA και σύγχρονες ανασκοπήσεις αποτελούν τον αξιόπιστο οδηγό για τεκμηριωμένη επιλογή.
Δύο φάσεις της νόσου: γιατί έχει σημασία για τη θεραπεία
Κλινικά διακρίνουμε μια οξεία/ενεργό φάση (μήνες) με πόνο και μεταβολή της κάμψης και μια χρόνια/σταθερή φάση όπου ο πόνος συνήθως υποχωρεί και η παραμόρφωση «παγώνει». Η σταθερότητα (χωρίς αλλαγή κάμψης για ≥3–6 μήνες) είναι προϋπόθεση για τις περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις· νωρίτερα, προτιμάται συντηρητική/ελάχιστα επεμβατική διαχείριση με στόχο τον έλεγχο του πόνου, τη μείωση της παραμόρφωσης και τη διατήρηση μήκους/λειτουργίας. Οι οδηγίες τονίζουν να μην βιαζόμαστε σε χειρουργείο πριν σταθεροποιηθεί η νόσος, εκτός ειδικών ενδείξεων.
Πόσο συχνή είναι; ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Η Peyronie είναι συχνότερη από όσο νομίζουμε· η αναφερόμενη επίπτωση κυμαίνεται ευρέως λόγω μεθοδολογίας, όμως αυξάνει με την ηλικία και συνδέεται με μικροτραυματισμούς του πέους, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση/καρδιαγγειακούς παράγοντες και νόσο Dupuytren. Σημαντικό είναι ότι μπορεί να συνυπάρχει ή να προκαλεί στυτική δυσλειτουργία, τόσο από αγγειακούς μηχανισμούς όσο και από το άγχος επίδοσης. Οι μεγάλες κατευθυντήριες (AUA/EAU) θέτουν το πλαίσιο διερεύνησης και παρακολούθησης.
Διάγνωση: τι θα κάνει ο γιατρός
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό (πότε ξεκίνησε ο πόνος/η κάμψη, πώς εξελίσσεται), την κλινική εξέταση(ψηλάφηση πλάκας), συχνά σε φωτογραφική τεκμηρίωση στύσης στο σπίτι και, όταν χρειάζεται, υπερηχογράφημα πέους (πλάκες, ασβεστοποιήσεις, αγγείωση). Η αξιολόγηση της στύσης είναι κρίσιμη, γιατί καθορίζει και τη θεραπεία: άλλη στρατηγική για άνδρα με καλή στύση και άλλη όταν υπάρχει σημαντική ED.
Μη χειρουργικές/ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες: τι ξέρουμε από τα δεδομένα
Η σύγχρονη βιβλιογραφία είναι αυστηρή: πολλές παλιές από του στόματος θεραπείες (βιταμίνη Ε, ταμοξιφένη, καρνιτίνη κ.ά.) δεν έχουν επαρκή τεκμηρίωση και δεν προτείνονται ως στάνταρ. Αντίθετα, τρεις κατηγορίες έχουν ρόλο: μηχανικές (π.χ. συσκευές έλξης/traction), ενδοβλαβικές ενέσεις (ιδίως κολλαγενάση) και στοχευμένες παρεμβάσεις για τον πόνο (π.χ. shockwave μόνο για αναλγησία).
Συσκευές έλξης/traction (PTT). Τα νεότερα δεδομένα από τυχαιοποιημένη μελέτη και προεκτάσεις (RestoreX) δείχνουν ότι με καθημερινή χρήση 30–90 λεπτών επιτυγχάνονται κέρδη μήκους ~1,6–2,2 cm και βελτίωση κάμψης ~17–21° (περίπου 33–36% σχετική μείωση), με καλή ανεκτικότητα. Η έλξη αποτελεί ίσως το μόνο μη χειρουργικό μέσο που συστηματικά βελτιώνει το μήκος, είτε ως μονοθεραπεία είτε ως συμπλήρωμα άλλων τεχνικών.
Ενδοβλαβικές ενέσεις – κολλαγενάση (CCH). Μετά τις μελέτες IMPRESS I/II, η CCH αποτελεί την πιο τεκμηριωμένη ενδοβλαβική θεραπεία για άνδρες με σταθερή νόσο και κάμψη ~30–90°. Στα pooled αποτελέσματα υπήρξε μέση βελτίωση ~34% (περίπου −17°) έναντι ~18% (−9,3°) στο placebo, με παράλληλη βελτίωση στην ενόχληση (PDQ). Ανεπιθύμητες είναι συνήθως τοπικές (οίδημα, εκχύμωση· σπάνια ρήξη). Επιλογή/εκπαίδευση ασθενούς και σωστή τεχνική είναι καθοριστικές.
Άλλες ενέσεις (ιντερφερόνη, βεραπαμίλη) & λοιπά. Οι οδηγίες ΑUA αναφέρουν ότι μπορούν να προσφερθούν (off-label), όμως η ποιότητα τεκμηρίωσης είναι χαμηλότερη από την CCH και τα αποτελέσματα ετερογενή. Η εξωσωματική λιθοτριψία (ESWT) μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο στο οξύ στάδιο αλλά δεν διορθώνει αξιόπιστα την κάμψη.
Τι σημαίνουν αυτά πρακτικά; Σε ενεργό φάση προτάσσεται παρακολούθηση + PTT για μήκος/παραμόρφωση και αναλγητικές παρεμβάσεις για πόνο. Σε σταθερή φάση, σε λειτουργικά σημαντική κάμψη, συζητούμε CCH(όταν ενδείκνυται) ή χειρουργική ευθυγράμμιση.
Χειρουργική διόρθωση: πότε, πώς και τι να περιμένετε
Η χειρουργική ενδείκνυται όταν η νόσος είναι σταθερή και η παραμόρφωση εμποδίζει ικανοποιητική διείσδυση, ή όταν συνυπάρχει σημαντική στυτική δυσλειτουργία που δεν ανταποκρίνεται συντηρητικά. Οι τρεις κύριες στρατηγικές είναι: πτυχώσεις/βραχύνσεις (tunical plication), τομές/εκτομή με μόσχευμα(incision/excision & grafting) και τοποθέτηση πεϊκής πρόθεσης όταν συνυπάρχει σοβαρή ED. Η επιλογή εξατομικεύεται: μικρότερη κάμψη/καλή στύση → πτύχωση, μεγαλύτερη κάμψη ή σύνθετες παραμορφώσεις και καλή στύση → μόσχευμα, σοβαρή ED → πρόθεση με/χωρίς μοντελοποίηση.
Η πτύχωση προσφέρει υψηλά ποσοστά ευθειασμού (>80–90%) με πιθανή μείωση μήκους. Η μέθοδος με μόσχευμα διατηρεί μήκος/σχήμα σε μεγάλες κάμψεις αλλά έχει υψηλότερο κίνδυνο μετεγχειρητικής ED σε μακροχρόνιο follow-up (π.χ. ~30% σε σειρές), γι’ αυτό προϋποθέτει άριστη στύση προεγχειρητικά και ρεαλιστική ενημέρωση. Με την πεϊκή πρόθεση, επιτυγχάνεται ταυτόχρονα διόρθωση κάμψης και αποκατάσταση στύσης, συχνά με εξαιρετική ικανοποίηση σε κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς.
Συγκριτικός πίνακας θεραπευτικών επιλογών
| Προσέγγιση | Ενδείξεις–Στάδιο | Τι να περιμένω (μέση αλλαγή) | Επίδραση στο μήκος | Βασικά ρίσκα | Σχόλιο/Τεκμηρίωση |
|---|---|---|---|---|---|
| Έλξη/traction (PTT) | Ενεργό/σταθερό στάδιο, μονοθεραπεία ή συνδυασμός | Βελτίωση κάμψης ~17–21°, κέρδος μήκους ~1,6–2,2 cm σε 3–6 μήνες | ↑ Μήκος | Ερεθισμός δέρματος, συμμόρφωση | RCTs & προεκτάσεις (RestoreX). |
| Κολλαγενάση (CCH) | Σταθερό στάδιο, κάμψη ~30–90° (κατάλληλη ανατομία) | ~34% μείωση (≈ −17°) vs 18% placebo (−9,3°) | ↔/ήπια ↑ με PTT | Εκχυμώσεις, σπάνια ρήξη | IMPRESS I/II & σύγχρονα δεδομένα. |
| Ιντερφερόνη/βεραπαμίλη | Επιλεγμένοι ασθενείς, off-label | Ετερογενή/μέτρια αποτελέσματα | ↔ | Τοπικές ενοχλήσεις, συμπτώματα τύπου γρίπης (IFN) | Ασθενέστερη τεκμηρίωση από CCH. |
| ESWT (shockwave) | Οξύ στάδιο με πόνο | Αναλγησία | ↔ | Μικροεκχυμώσεις | Όχι για διόρθωση κάμψης. |
| Πτύχωση (shortening/plication) | Σταθερό στάδιο, <60°–70°, καλή στύση | Υψηλός ευθειασμός (>80–90%) | Μείωση μήκουςπιθανή | Υποαισθησία, υποτροπή | Πρώτη επιλογή σε μικρ/μέτρια κάμψη. |
| Τομή/εκτομή + μόσχευμα | Σταθερό στάδιο, >60° ή «κλεψύδρα»/σύνθετες | Ευθειασμός με διατήρηση μήκους | ↔ | ED έως ~30%μακροπρόθεσμα | Για μεγάλες/σύνθετες παραμορφώσεις. |
| Πεϊκή πρόθεση ± μοντελοποίηση | Σοβαρή ED + παραμόρφωση | Διόρθωση κάμψης & στύσης | Εξαρτάται από κύλινδρο | Μολύνσεις/διάβρωση (σπάνια) | Υψηλή ικανοποίηση σε κατάλληλους. |
Σημ.: Τα νούμερα είναι μέσοι όροι με βάση μελέτες· το εξατομικευμένο αποτέλεσμα ποικίλλει (ανατομία, στάδιο, εμπειρία κέντρου).
Ποια επιλογή είναι «η καλύτερη»;
Δεν υπάρχει μία λύση για όλους. Η απόφαση λαμβάνεται από κοινού με τον ουρολόγο, με βάση: στάδιο(ενεργό/σταθερό), βαθμό κάμψης, σχήμα παραμόρφωσης, μήκος/στόχους ασθενούς, στύση (με/χωρίς φάρμακα) και προτιμήσεις (διατήρηση μήκους, αποφυγή εμφυτεύματος κ.λπ.). Οι οδηγίες προτείνουν πρακτικό αλγόριθμο: PTT±CCH όπου ενδείκνυται· σε σταθερή, λειτουργικά σημαντική παραμόρφωση → πτύχωση ή grafting ανάλογα με το μήκος/σύνθετη ανατομία· σε ED που δεν ανταποκρίνεται → πρόθεση.
Τι δείχνουν τα αποτελέσματα σε βάθος χρόνου;
Με την CCH υπάρχουν δεδομένα 5ετούς παρακολούθησης που δείχνουν διατήρηση του κέρδους και περαιτέρω μικρή βελτίωση με τον χρόνο σε μέρος των ανδρών. Η έλξη συντηρεί/αυξάνει το μήκος και στοχεύει σε πιο «λειτουργικό» πέος. Η πτύχωση έχει υψηλή επιτυχία στον ευθειασμό με το κόστος πιθανής βράχυνσης, ενώ το grafting κρατά μήκος αλλά με μεγαλύτερο κίνδυνο ED. Η πρόθεση έχει εξαιρετική ικανοποίηση όταν το πρόβλημα είναι κυρίως η στύση. Η συνολική «επιτυχία» είναι η ικανοποιητική σεξουαλική επάνοδος με ελάχιστες επιπλοκές· γι’ αυτό η εμπειρία κέντρου παίζει μεγάλο ρόλο.
Πριν και μετά το χειρουργείο: ρεαλιστικές προσδοκίες
Πριν την επέμβαση καθορίζονται οι στόχοι (ευθειασμός, διατήρηση μήκους, διόρθωση «κλεψύδρας», αποκατάσταση στύσης). Συζητούνται ειλικρινά τα πιθανά ανταλλάγματα (π.χ. βράχυνση με πτύχωση) και οι κίνδυνοι (υποαισθησία, ED με grafting). Μετά το χειρουργείο ακολουθεί δομημένο πρόγραμμα φροντίδας(αντιβίωση όταν ενδείκνυται, αποχή από επαφή σύμφωνα με οδηγίες, σταδιακή επάνοδος), ενώ η χρήση PTTμετεγχειρητικά σε ορισμένα πρωτόκολλα μπορεί να βοηθήσει στη συντήρηση μήκους και την αποφυγή σύσπασης.
Κορυφαίοι ιατροί (ενδεικτικά) στην Ελλάδα
FAQs – Πρακτικές, καθημερινές ερωτήσεις πριν και μετά την επέμβαση
Πρέπει να χειρουργηθώ άμεσα;
Όχι απαραίτητα. Αν βρίσκεστε σε ενεργό φάση με πόνο/μεταβολή κάμψης, συνήθως περιμένουμε να σταθεροποιηθεί και στο μεταξύ εφαρμόζουμε PTT και στοχευμένη αναλγησία. Η χειρουργική λύση συζητείται όταν η νόσος σταθεροποιηθεί και η παραμόρφωση εμποδίζει τη διείσδυση ή υπάρχει ED που δεν βελτιώνεται.
Μπορώ να «ισιώσω» χωρίς χειρουργείο;
Σε αρκετούς άνδρες, CCH και/ή PTT παρέχουν ουσιαστική βελτίωση. Η CCH δίνει κατά μέσο όρο ~34%μείωση της κάμψης σε κατάλληλους υποψήφιους, ενώ η PTT μπορεί να συνεισφέρει και μήκος. Δεν είναι όλοι κατάλληλοι για CCH (π.χ. πολύπλοκες παραμορφώσεις, εκσεσημασμένες ασβεστώσεις), γι’ αυτό η επιλογή γίνεται μετά από εξειδικευμένη αξιολόγηση.
Πόσο καιρό θα απέχω από τη σεξουαλική επαφή μετά το χειρουργείο;
Συνήθως απαιτείται αποχή 4–6 εβδομάδων (ανάλογα με τη μέθοδο και την επούλωση). Μετά από πρόθεση, η ενεργοποίηση/εκπαίδευση γίνεται σύμφωνα με το πρωτόκολλο του κέντρου. Η σταδιακή επάνοδος μειώνει τον κίνδυνο πόνου/επιπλοκών. (Γενική αρχή – ο θεράπων ιατρός δίνει το ακριβές χρονοδιάγραμμα.)
Θα μικρύνει το πέος μου μετά την πτύχωση;
Η πτύχωση ισιώνει «βραχύνοντας» την αντίθετη πλευρά· έτσι μπορεί να υπάρξει κάποια μείωση μήκους. Σε ανησυχία για μήκος ή σε μεγάλες καμπύλες, συζητείται grafting (διατήρηση μήκους) ή/και PTT για υποστήριξη.
Πονάει η θεραπεία με κολλαγενάση; υπάρχουν κίνδυνοι;
Οι ενέσεις γίνονται με τοπική αναισθησία· οι πιο συχνές ανεπιθύμητες είναι οίδημα/εκχυμώσεις και παροδικός πόνος. Σπάνια έχει αναφερθεί ρήξη του πέους — ελαχιστοποιείται με σωστή τεχνική/εκπαίδευση και αποφυγή έντονης σεξουαλικής δραστηριότητας στο διάστημα αποκατάστασης.
Έχω στυτική δυσλειτουργία. Τι πρώτα;
Αν η ED δεν ανταποκρίνεται σε φάρμακα, η πεϊκή πρόθεση διορθώνει ταυτόχρονα στύση και κάμψη (με μοντελοποίηση/πτυχώσεις επί του εμφυτεύματος), με πολύ καλά ποσοστά ικανοποίησης.
Τι μπορώ να κάνω στην καθημερινότητα για να βοηθήσω;
Να ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες χρήσης PTT (αν σας δοθεί), να αποφεύγετε τραυματισμούς στην ενεργό φάση, να ελέγχετε αγγειακούς παράγοντες (σακχάρo, πίεση, κάπνισμα), και να μιλάτε ανοιχτά με τον/την σύντροφό σας — η επικοινωνία μειώνει το άγχος και βελτιώνει τη σεξουαλική εμπειρία.
