Σκληροθεραπεία φλεβών κάτω άκρων: τι είναι, πότε ενδείκνυται και τι να περιμένετε

Η σκληροθεραπεία είναι ενδοφλέβια έγχυση χημικού παράγοντα («σκληρυντικού») που ερεθίζει ελεγχόμενα το εσωτερικό τοίχωμα της φλέβας, προκαλώντας σύγκλειση και τελικά ίνωση· το αίμα αναδρομολογείται σε υγιές φλεβικό δίκτυο. Μπορεί να γίνει ως υγρή (liquid) σκληροθεραπεία για λεπτά αγγεία (ευρυαγγείες, δικτυωτές φλέβες) ή ως αφρώδης σκληροθεραπεία (ultrasound-guided foam sclerotherapy, UGFS) για μεγαλύτερες φλέβες/κλάδους ή ακόμη και σαφηνούς κορμούς όταν οι θερμικές μέθοδοι δεν είναι κατάλληλες. Οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές οδηγίες την κατατάσσουν στις βασικές θεραπείες της χρόνιας φλεβικής νόσου για τους κλαδικούς κιρσούς, ως μόνη πράξη ή σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές.

Πού «ταιριάζει» η σκληροθεραπεία στο θεραπευτικό πλάνο

Η σύγχρονη πρακτική βασίζεται στο υπερηχογράφημα Duplex και σε διεθνείς αλγορίθμους. Για σαφηνούς κορμούς με παλινδρόμηση, η ενδοθερμική κατάλυση (EVLA/RFA) αποτελεί πρώτη επιλογή· αν δεν είναι διαθέσιμη ή δεν ενδείκνυται, προτείνεται UGFS, ενώ η χειρουργική stripping έπεται ως τρίτη επιλογή. Για κλαδικούς κιρσούς και υπολειπόμενες φλέβες, η σκληροθεραπεία (ιδίως υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση) ή οι μικροφλεβεκτομές θεωρούνται ισότιμες/συμπληρωματικές.

Από πλευράς οικονομίας υγείας, οι αναλύσεις κόστους-αποτελεσματικότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι η ενδοθερμική θεραπεία υπερέχει συνολικά, με την UGFS να είναι συχνά πιο αποδοτική από τη χειρουργική όταν η ενδοθερμική δεν είναι διαθέσιμη· η εξατομίκευση ανά ανατομία/στόχους ασθενούς παραμένει κρίσιμη.

Αποτελεσματικότητα: τι λένε οι μελέτες

Η UGFS προσφέρει υψηλά ποσοστά άμεσης σύγκλεισης και βελτίωση συμπτωμάτων, ειδικά σε κλάδους και επιλεγμένους κορμούς, με σύντομο χρόνο ανάρρωσης. Ωστόσο, σε μακροχρόνια ορίζοντα, τυχαιοποιημένα δεδομένα πενταετίας δείχνουν καλύτερη ποιότητα ζωής και λιγότερες υποτροπές μετά από laser ή χειρουργείο σε σύγκριση με τη foam, όταν μιλάμε για θεραπεία κορμών—ένα εύρημα που συνηγορεί υπέρ της προτεραιοποίησης ενδοθερμικών λύσεων όταν είναι εφικτές.

Συστηματικές ανασκοπήσεις και Cochrane συγκρίσεις επιβεβαιώνουν ότι ενδοθερμικές τεχνικές (EVLA/RFA) και UGFS υπερέχουν έναντι του κλασικού stripping ως προς χρόνο ανάρρωσης και μετεγχειρητικές ενοχλήσεις, με τη UGFS να έχει ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο επανεπέμβασης σε βάθος χρόνου για κορμική ανεπάρκεια. Για κλαδικούς κιρσούς, η UGFS είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και συχνά προτιμάται για το άμεσο αισθητικό/λειτουργικό όφελος.

Ασφάλεια και επιπλοκές: ρεαλιστική αποτύπωση

Οι συχνές αλλά συνήθως ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ευαισθησία, σκληρία φλεβών, υπερχρωματισμός και matting (λεπτά ερυθρά/καφετιά αγγεία κοντά στο σημείο θεραπείας). Τα περισσότερα υποχωρούν σταδιακά ή βελτιώνονται με στοχευμένη φροντίδα. Θρομβοφλεβίτιδα είναι επίσης δυνατή, αλλά αντιμετωπίζεται συντηρητικά στις περισσότερες περιπτώσεις. Σπάνιες αλλά σοβαρές επιπλοκές περιλαμβάνουν εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, νευρικό ερεθισμό και ισχαιμική νέκρωση σε περίπτωση αρτηριακής έγχυσης/εξαγγείωσης—ο κίνδυνος περιορίζεται με υπερηχογραφική καθοδήγηση, κατάλληλη επιλογή φλέβας/συγκέντρωσης και σωστή τεχνική.

Η σωστή τεχνική (κατάλληλη σύριγγα/πίεση, σωστή συγκέντρωση/όγκος, αντιμετώπιση των «feeder» φλεβών από εγγύτερα προς απομακρυσμένα, αναρρόφηση μικροθρόμβων, επαρκής συμπίεση μετά) ελαχιστοποιεί υπερχρωματισμό και λοιπές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Πώς γίνεται η σκληροθεραπεία – εμπειρία ασθενούς

Η πράξη γίνεται στο ιατρείο/ημερήσια κλινική, χωρίς γενική αναισθησία. Για ευρυαγγείες/δικτυωτές φλέβες χρησιμοποιείται υγρή σκληροθεραπεία με μικρές βελόνες. Για μεγαλύτερες φλέβες, ο ιατρός παρασκευάζει αφρό (συνήθως με τεχνική Tessari) και τον εγχέει κάτω από υπερηχογραφική καθοδήγηση, βλέποντας σε πραγματικό χρόνο τη διανομή του αφρού στον αυλό της φλέβας. Στο τέλος εφαρμόζεται επίδεση ή κάλτσα συμπίεσης. Ο/η ασθενής περπατά άμεσα και επιστρέφει στην καθημερινότητα την ίδια ή την επόμενη ημέρα, με σύσταση για περπάτημα και αποφυγή παρατεταμένης ακινησίας.

Σκληροθεραπεία ή κάτι άλλο; Ο ρόλος της εξατομίκευσης

Η απόφαση καθορίζεται από το που υπάρχει παλινδρόμηση (κορμός έναντι κλάδων), το μέγεθος/πορεία των φλεβών, τα αισθητικά και λειτουργικά παράπονα, τις προτιμήσεις του/της ασθενούς και βέβαια τις αντενδείξεις. Οι διεθνείς οδηγίες (ESVS, SVS/AVF/AVLS) συνιστούν καταγραφή της βαρύτητας με CEAP/VCSS, πλήρη Duplex χαρτογράφηση και shared decision-making πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση.

Συγκριτικός πίνακας: τύποι σκληροθεραπείας και εναλλακτικές

Τι να περιμένετε μετά: ανάρρωση, εργασία και άσκηση

Μετά τη σκληροθεραπεία υπάρχει πιθανότητα ευαισθησίας κατά μήκος της φλέβας, μικρών μωλώπων και σκληρίας στην αφή, που υποχωρούν σταδιακά σε εβδομάδες. Κάλτσες συμπίεσης φοριούνται συνήθως για λίγες ημέρες έως 1–2 εβδομάδες, ανάλογα με το πρωτόκολλο. Συνιστάται περπάτημα από την ίδια μέρα, αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας ή έντονης άσκησης για μερικές ημέρες, και έκθεση στον ήλιο/solarium να καθυστερήσει μέχρι να υποχωρήσουν οι μελανιές ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος υπερχρωματισμού.

Σκληροθεραπεία και αισθητικό αποτέλεσμα

Για ευρυαγγείες, η βελτίωση είναι σταδιακή και συχνά απαιτούνται 2–3 συνεδρίες ανά περιοχή. Για κλαδικούς κιρσούς, η βελτίωση είναι ορατή νωρίς αλλά η τελική εικόνα σταθεροποιείται σε εβδομάδες–μήνες, καθώς ο οργανισμός απορροφά το «θρομβωμένο» τμήμα. Το matting και ο υπερχρωματισμός είναι αντιμετωπίσιμα: τεχνική ακριβείας, σωστή συμπίεση και (όπου χρειάζεται) συμπληρωματικές μικροθεραπείες βελτιώνουν το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα.

Ποιοι ιατροί αναφέρονται ενδεικτικά στην Ελλάδα

• Dr. Κωνσταντίνος Λαμπίδης: Aγγειοχειρουργός εξειδικευμένος στην ενδαγγειακή χειρουργική και στις ενδοφλεβικές θεραπείες, με μετεκπαίδευση σε Γερμανία και ΗΠΑ. Ιδρυτής του Κέντρου Φλεβικών Θεραπειών «Vein Therapy», αξιολογείται σταθερά ως κορυφαίος από τους ασθενείς στην αντιμετώπιση κιρσών και ευρυαγγειών.
• Dr. Θεοφάνης Κωνσταντόπουλος: Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Εξειδίκευση στις ενδαγγειακές τεχνικές. Εμπειρία σε χειρουργική κιρσών με Laser, σαφηνεκτομή, σκληροθεραπεία υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, αρτηριακές και φλεβικές παθήσεις, ανευρύσματα κοιλιακής αορτής, bypass αρτηριών, αγγειοπλαστική & τοποθέτηση stent.

(Οι παραπάνω αναφορές είναι ενημερωτικές, χωρίς κατάταξη/σύσταση.)

Συμπέρασμα – το «σήμερα» της σκληροθεραπείας

Η σκληροθεραπεία είναι ασφαλής, ευέλικτη και αποτελεσματική θεραπεία για ευρυαγγείες και κλαδικούς κιρσούς, και παραμένει χρήσιμη εναλλακτική για κορμική ανεπάρκεια όταν οι ενδοθερμικές τεχνικές δεν είναι διαθέσιμες ή αντενδείκνυνται. Με σωστή επιλογή ασθενούς, υπερηχογραφική καθοδήγηση και προσεκτική τεχνική, προσφέρει υψηλή ικανοποίηση με σύντομη ανάρρωση. Η παρακολούθηση και οι συμπληρωματικές συνεδρίες όπου χρειάζεται διατηρούν το αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου.

FAQs – Χρήσιμες ερωτήσεις για την καθημερινότητα (πριν και κυρίως μετά)

Χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία πριν;
Συνήθως όχι πέρα από βασικό ιστορικό/φάρμακα. Αν λαμβάνετε αντιπηκτικά/αντιαιμοπεταλιακά ή έχετε ιστορικό θρόμβωσης/αλλεργιών, ενημερώστε έγκαιρα. Το Duplex χαρτογραφεί τις φλέβες και καθορίζει πλάνο.

Πονάει η διαδικασία;
Η έγχυση είναι ανεκτή και διαρκεί λίγα λεπτά ανά περιοχή. Μετά μπορεί να νιώθετε «τράβηγμα»/ευαισθησία και να δείτε μωλωπισμούς για μερικές ημέρες· συνήθως αρκεί παρακεταμόλη.

Πότε επιστρέφω στη δουλειά/γυμναστήριο;
Οι περισσότεροι επιστρέφουν την επόμενη ημέρα σε καθιστική εργασία. Ήπια άσκηση/περπάτημα από νωρίς, έντονη προπόνηση και βάρη μετά από λίγες ημέρες ή όπως θα σας καθοδηγήσει ο ιατρός.

Θα χρειαστώ κάλτσες συμπίεσης; Για πόσο;
Ναι· τυπικά για μερικές ημέρες έως 1–2 εβδομάδες, αναλόγως αγγείων και τεχνικής. Η συμπίεση μειώνει μώλωπες/υπερχρωματισμό και βελτιώνει την άνεση.

Μπορώ να ταξιδέψω μετά;
Ναι, ιδίως αν περπατάτε συχνά και πίνετε υγρά. Για πτήσεις μεγάλης διάρκειας μέσα στις πρώτες ημέρες, συζητήστε επιπλέον μέτρα αντιθρομβωτικής πρόληψης όπου χρειάζεται.

Τι να κάνω για να μειώσω τον υπερχρωματισμό και το “matting”;
Ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες συμπίεσης, αποφύγετε ήλιο/solarium έως να φύγουν οι μώλωπες, και κρατήστε τα follow-up ραντεβού για μικροθρομβεκτομή/needle evacuation όπου ενδείκνυται. Η καλή τεχνική και η σωστή σειρά αντιμετώπισης «feeder» φλεβών μειώνουν τον κίνδυνο.

Υπάρχουν «κόκκινα σημάδια» που απαιτούν άμεση επικοινωνία;
Ναι: έντονος πόνος, σημαντικό οίδημα/ερυθρότητα, πυρετός, έντονη ευαισθησία κατά μήκος φλέβας ή αιφνίδιος πόνος γάμπας/δύσπνοια—ειδοποιήστε άμεσα τον ιατρό σας, καθώς μπορεί να υποδηλώνουν θρόμβωση/λοίμωξη.

Είμαι έγκυος ή θηλάζω. Μπορώ να κάνω σκληροθεραπεία;
Οι περισσότερες οδηγίες αποφεύγουν εκλεκτικές αισθητικές/λειτουργικές παρεμβάσεις στην εγκυμοσύνη. Μετά τον τοκετό, αξιολογείται εκ νέου ανά συμπτώματα/ανάγκες.

Πόσες συνεδρίες θα χρειαστώ;
Εξαρτάται από την έκταση/τύπο φλεβών. Για ευρυαγγείες συνήθως 2–3 συνεδρίες ανά περιοχή με μεσοδιάστημα εβδομάδων· για κλαδικούς κιρσούς, 1–2 συνεδρίες συχνά επαρκούν, με πιθανές μικρές συμπληρώσεις.

Θα ξαναγυρίσουν οι φλέβες;
Η χρόνια φλεβική νόσος έχει εξελικτικό χαρακτήρα. Νέες φλέβες μπορεί να εμφανιστούν με τα χρόνια· η παρακολούθηση και οι στοχευμένες συμπληρωματικές συνεδρίες διατηρούν το αποτέλεσμα.