Αίμα από τις αιμορροΐδες: Είναι ανησυχητικό;

Οι αιμορροΐδες (αιμορροϊδοπάθεια) είναι διογκωμένες φλεβικές δομές στο κατώτερο ορθό και πρωκτό που λειτουργούν ως «μαξιλαράκια» υποστήριξης του πρωκτού. Όπως περιγράφουν οι ειδικοί, οι αιμορροΐδες ουσιαστικά είναι πρησμένες, διευρυμένες φλέβες που σχηματίζονται στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό του πρωκτού. Υπάρχουν διακριτοί τύποι αιμορροΐδων:

• Εσωτερικές αιμορροΐδες: Ανάπτυξη φλεβών μέσα στον πρωκτικό σωλήνα. Συχνά δεν προκαλούν πόνο, αλλά η ευθραυστότητά τους προκαλεί αιμορραγία χωρίς σημαντικό άλγος.

• Εξωτερικές αιμορροΐδες: Φλέβες κάτω από το δέρμα γύρω από τον πρωκτό. Τείνουν να προκαλούν κνησμό, πόνο ή δυσφορία και μπορεί να αιμορραγήσουν όταν τραυματιστούν (π.χ. κατά το σκούπισμα).

• Προπίπτουσες (προπηλούμενες) αιμορροΐδες: Εσωτερικές αιμορροΐδες που προβάλλουν έξω από τον πρωκτό. Μπορούν να αιμορραγήσουν και να προκαλέσουν ενόχληση, ιδιαίτερα αν δεν επανέλθουν αυτόματα μέσα στον πρωκτό.

• Θρομβωμένες αιμορροΐδες: Όταν σχηματίζεται θρόμβος αίματος σε εξωτερική αιμορροΐδα, εμφανίζεται σκληρό, πορφυρό/μπλε εξόγκωμα με έντονο πόνο και οίδημα.

Οι αιμορροΐδες είναι φυσιολογική ανατομική δομή («σφραγίδες» αίματος στο κανάλι), αλλά παθαίνουν προβλήματα όταν φλεβικά αγγεία διατείνονται υπερβολικά. Όπως σημειώνεται στη βιβλιογραφία, μεγάλα φορτία πίεσης στο ορθό (π.χ. λόγω δυσκοιλιότητας, άρσης βαρών, παρατεταμένης καθιστής θέσης) προκαλούν συμφόρηση του πλέγματος των αιμορροΐδων. Η υπέρταση στα αγγεία οδηγεί σε διάταση των φλεβών και πιθανές μικρορήξεις. Έτσι, κατά την αφόδευση μπορεί να εμφανιστεί φωτεινό κόκκινο αίμα στα κόπρανα ή στο χαρτί τουαλέτας – ένα τυπικό σύμπτωμα εσωτερικών αιμορροΐδων.

Αιμορραγία από αιμορροΐδες: Μηχανισμός και συμπτώματα

Η αιμορραγία από αιμορροΐδες οφείλεται πρωτίστως στην ευθραυστότητα των διογκωμένων φλεβών. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, όταν οι φλέβες του πρωκτικού πλέγματος διογκώνονται υπό πίεση, μπορεί να σχηματιστούν μικρορήγματα στην επιφάνειά τους. Κατά την αφόδευση, η επαφή με σκληρά κόπρανα ή η έντονη προσπάθεια επιδεινώνει αυτές τις ρήξεις, με αποτέλεσμα να βλέπουμε φωτεινό κόκκινο αίμα (“κόκκινο αίμα στα κόπρανα”) στο χαρτί, στο μπάνιο ή αναμιγμένο με τα κόπρανα. Γενικά οι εσωτερικές αιμορροΐδες αιμορραγούν ανώδυνα (παρατηρούμε συνήθως μικρές ποσότητες αίματος), ενώ οι εξωτερικές μπορεί να προκαλούν πόνο και φαγούρα, αλλά σπάνια μαζική αιμορραγία.

Συχνά ασθενείς αναφέρουν ότι το αίμα «σταλάζει» ή «τρέχει» κόκκινο σε κάθε κένωση. Το χρώμα είναι ανοιχτό κόκκινο διότι η πηγή είναι πολύ κοντά στον πρωκτό (όχι στο ανώτερο έντερο). Ορισμένες φορές μία θρομβωμένη εξωτερική αιμορροΐδα μπορεί να «σκάσει» και να εμφανίσει οξύ, μαζικό αιμορραγικό έκκριμα, το οποίο, αν και σπάνιο, μπορεί να ανησυχήσει τον ασθενή.

Εκτός από το αίμα, οι αιμορροΐδες μπορεί να συνοδεύονται από άλλες ενοχλήσεις: κνησμό (φαγούρα) πρωκτού, πόνο/κάψιμο κατά την ούρηση ή την αφόδευση, αίσθημα βάρους ή ξένου σώματος στον πρωκτό. Σε εξωτερικές αιμορροΐδες συχνά αισθάνεται κανείς ευδιάκριτους όζους κοντά στον πρωκτό, που είναι μαλακοί (εκτός και εάν είναι θρομβωμένοι, οπότε είναι σκληροί και πολύ επώδυνοι).

Διαφορική διάγνωση

Δεν πρέπει να αποδίδουμε αυτόματα κάθε αιμορραγία από το ορθό σε αιμορροΐδες. Άλλες σοβαρότερες παθήσεις μπορούν να δώσουν παρόμοια συμπτώματα. Για το λόγο αυτό, απαιτείται εξακρίβωση από γιατρό. Κύριες καταστάσεις που πρέπει να αποκλείονται είναι:

• Ραγάδα πρωκτού: Μικρή ρωγμή στο βλεννογόνο του πρωκτού, με έντονο πόνο και συνήθως αιμορραγία φωτεινού αίματος κατά τις κενώσεις.

• Πολύποδες/καρκίνος παχέος εντέρου: Μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία ή αλλαγή στις κενώσεις (π.χ. αίμα πιο σκούρο ή μαύρες κενώσεις). Αίμα σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να είναι πιο σκούρο, να συνοδεύεται από απώλεια βάρους ή κόπωση. Επειδή αιμορροΐδες δεν αυξάνουν τον κίνδυνοκαρκίνου, σε κάθε επίμονο σύμπτωμα ή ύποπτη εικόνα συστήνεται κολονοσκόπηση.

• Φλεγμονώδης νόσος εντέρου (Κολίτιδα/Νόσος Crohn): Συχνά δίνει κοιλιακό άλγος, διάρροια με βλέννη ή αίμα, ενώ το αίμα στις κενώσεις ίσως δεν είναι τόσο φωτεινό.

• Πρωκτικά σύνδρομα από φλεγμονή ή μόλυνση: Ουρηθρίτιδα ή πρωκτίτιδα (π.χ. μετά από αναλογική επαφή με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα μικρόβια) μπορεί να προκαλέσουν πόνο, πύον ή αίμα.

• Αγγειοδυσπλασίες (Αγγειώματα) του εντέρου: Εύθραυστα αγγεία που αιμορραγούν ανώδυνα και προκαλούν αόρατη ή μετρίου βαθμού απώλεια αίματος.

Πρακτικά, εάν ο ασθενής έχει μόνο φωτεινό κόκκινο αίμα στο χαρτί ή λίγες σταγόνες χωρίς άλλα ενοχλήματα, είναι πιθανόν από αιμορροΐδες. Αν όμως το αίμα είναι μαύρο/καφέ (μολυβιά), οι κενώσεις λεπτές/σαρκοειδείς, ή υπάρχουν άλλα «σημεία συναγερμού» (όπως εμμένουσα απώλεια βάρους, αναιμία, γενικό αίσθημα αδυναμίας), τότε θα διερευνώνται άλλες παθήσεις. Γενικά, «προσοχή» χρειάζεται όταν η αιμορραγία επιμένει πέραν μίας-δυο εβδομάδων, είναι σε μεγάλη ποσότητα ή συνοδεύεται από αίσθημα λιποθυμίας.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Η διάγνωση των αιμορροΐδων γίνεται κυρίως με κλινική εξέταση και ορθοπρωκτοσκόπηση. Ο γιατρός ξεκινά με εξέταση του πρωκτού με γάντι (digital ορθικό δάκτυλο) για να εντοπίσει όγκους ή παθολογικά αγγεία. Οι εξωτερικές αιμορροΐδες φαίνονται και ψηλαφώνται απευθείας. Για τις εσωτερικές αιμορροΐδες, χρησιμοποιείται ειδικό εργαλείο αναζήτησης:

• Οπτικός έλεγχος (ανόσκοπος / πρωκτοσκόπηση): Ο γιατρός χρησιμοποιεί ένα μικρό σωληνοειδές με φως (anoscope, proctoscope) για να δει το εσωτερικό του πρωκτού. Έτσι εντοπίζονται έλκη, πολύποδες ή προπίπτουσες αιμορροΐδες.

• Κολονοσκόπηση: Συνιστάται εάν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου καρκίνου ή ύποπτα σημεία (όπως ηλικία άνω 50 ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου). Η κολονοσκόπηση ελέγχει ολόκληρο το παχύ έντερο για άλλες αιτίες αιμορραγίας. Σε νέους και «καθαρούς» ασθενείς ίσως δεν χρειάζεται άμεση κολονοσκόπηση, αλλά γίνεται σε κάθε περίπτωση με ανησυχητικά συμπτώματα.

Συμπληρωματικές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ανάλυση κοπράνων για αίμα, εξέταση αίματος (έλεγχο για αναιμία), υπερηχογράφημα πρωκτικής χώρας κ.ά., ανάλογα με την κλινική εικόνα – Dr. Ι.Δοντάς – κορυφαίος χειρουργός για αιμορροΐδες με περισσότερες από 1.000 αξιολογήσεις απο ασθενείς.

Θεραπευτικές επιλογές

Η αντιμετώπιση της αιμορραγίας από αιμορροΐδες εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Μπορεί να είναι συντηρητική, φαρμακευτική ή να απαιτείται κάποια επεμβατική μέθοδος.

• Συντηρητικά μέτρα (διατροφή & αλλαγές συνήθειας): Η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης είναι η αύξηση φυτικών ινών στη δίαιτα, αρκετή πρόσληψη νερού και αποφυγή έντονης καταπόνησης κατά την αφόδευση. Οι ειδικοί τονίζουν ότι η τροφική αύξηση ινών (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης) με άφθονα υγρά μαλακώνει τα κόπρανα και μειώνει τις ρωγμές στις αιμορροΐδες. Ταυτόχρονα, συνιστώνται καθιστικά μπάνια (sitz bath) με χλιαρό νερό (10-15 λεπτά δύο φορές την ημέρα) για ελάφρυνση του πόνου και πρήξιμου. Άλλα οικιακά μέτρα είναι η χρήση απαλού χαρτιού υγείας ή υγρών μαντηλιών μετά την αφόδευση (για αποφυγή επιπλέον ερεθισμού) και η τακτική άσκηση που βελτιώνει τη λειτουργία του εντέρου.

• Τοπικές θεραπείες: Υπάρχουν μη συνταγογραφούμενες αλοιφές, υπόθετα ή πανάκια που περιέχουν εκχυλίσματα όπως υδροκορτιζόνη, ιβουπροφαίνη ή φυτικά συστατικά (π.χ. witch hazel). Αυτά ανακουφίζουν προσωρινά από τον κνησμό και το πόνο. Ωστόσο, δεν θεραπεύουν μόνιμα την αιμορροϊδοπάθεια, επομένως χρησιμοποιούνται κυρίως για βραχυπρόθεσμη ανακούφιση.

• Αναλγητικά και καθαρτικά: Ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιεί παυσίπονα (π.χ. παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη) για τη διαχείριση του πόνου Αν υπάρχει επιβαρυντική δυσκοιλιότητα, χορηγούνται μαλακτικά κοπράνων ή ήπια καθαρτικά (σουλφοναμιδικά, οσμωτικά) ώστε να μην είναι σκληρά τα κόπρανα και να μην απαιτείται μεγάλη προσπάθεια κατά την αφόδευση.

• Επεμβατικές θεραπείες: Εάν η αιμορραγία είναι επίμονη ή έντονη, ή οι αιμορροΐδες μεγάλες και προπίπτουσες, τότε αναλαμβάνονται ειδικές επεμβάσεις. Διακρίνονται σε:

  • Συλικοθεραπεία (σκληροθεραπεία): Ο γιατρός εγχέει ενδο-αιμορροϊδικά χημικό διάλυμα ώστε να προκαλέσει σύσπαση του αιμορροΐδη. Η ένεση είναι σχετικά ανώδυνη και γίνεται στα εξωτερικά ιατρεία. Είναι λιγότερο αποτελεσματική από το δέσιμο με λαστιχένιο δακτύλιο, αλλά χρήσιμη για μικρού μεγέθους εσωτερικές αιμορροΐδες που αιμορραγούν ελαφρά.

  • Επιλεγμένη αγγειοπηξία με Λέιζερ ή Υπέρυθρη Ακτίνα (Coagulation): Μικρές φωτεινές ακίδες λέιζερ ή υπέρυθρης ακτινοβολίας καταστρέφουν με θερμότητα τους αιμορροΐδες μικρής διαμέτρου. Η μέθοδος έχει ελάχιστες παρενέργειες και προκαλεί μικρό ή καθόλου πόνο. Συνιστάται κυρίως σε μικρές εσωτερικές αιμορροΐδες που αιμορραγούν.

  • Δέσιμο με ελαστικούς δακτυλίους (Rubber Band Ligation): Πολύ διαδεδομένη τεχνική για εσωτερικές αιμορροΐδες βαθμού ΙΙ–ΙΙΙ που αιμορραγούν. Εισάγεται μέσω πρωκτοσκόπιου ένα μικρό λαστιχένιο δακτυλίδι στη βάση της αιμορροΐδας, το οποίο εμποδίζει την παροχή αίματος. Έτσι η αιμορροΐδα μαραίνεται και πέφτει σε λίγες ημέρες. Η επέμβαση γίνεται συνήθως στο ιατρείο, δεν απαιτεί γενική αναισθησία και η ίαση ολοκληρώνεται σε 1–2 εβδομάδες. Εντούτοις, μπορεί να προκαλέσει ήπια ενόχληση ή μετεγχειρητική μικρή αιμορραγία (συνήθως 2–4 ημέρες μετά). Συχνά χρειάζεται επανάληψη ή αντιμετώπιση περισσοτέρων αιμορροΐδων με μετέπειτα συνεδρίες.

  • Συρραφή Πρωκτικού Σταυλού (Stapled hemorrhoidopexy): Χρησιμοποιείται κυρίως σε προπίπτουσες εσωτερικές αιμορροΐδες. Με ειδικό εργαλείο αφαιρείται και συρράπτεται ξανά το βλεννογόνο, διακόπτοντας την αιμάτωση. Η επέμβαση προκαλεί συνήθως λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο από την κλασική αιμορροϊδεκτομή και επιτρέπει γρηγορότερη ανάρρωση. Ωστόσο έχει υψηλότερο ποσοστό επανεμφάνισης αιμορροΐδων και ενίοτε μπορεί να προκαλέσει πρόπτωση ορθού (μικρή έξοδο τμήματος ορθού) ως επιπλοκή.

  • Αιμορροϊδεκτομή (Hemorrhoidectomy): Είναι η πιο οριστική λύση για μεγάλες ή πολύπλοκες αιμορροΐδες (εσωτερικές ή εξωτερικές) που δεν υποχωρούν με άλλες μεθόδους. Ο χειρουργός αφαιρεί το πρόσθετο ιστό που προκαλεί τη διόγκωση. Η επέμβαση γίνεται με τοπική ή γενική αναισθησία και μπορεί να απαιτηθεί παραμονή νοσηλείας για μερικές ημέρες. Αν και θεωρείται “ολική” αντιμετώπιση, συνοδεύεται σχεδόν πάντα από μετεγχειρητικό πόνο, και ενίοτε από βραχυπρόθεσμη δυσκολία ούρησης ή παροδική ακράτεια. Πιθανές επιπλοκές της αιμορροϊδεκτομής περιλαμβάνουν αιμορραγία μετά το χειρουργείο, λοίμωξη, στενώματα του πρωκτού ή κατακράτηση ούρων (ιδιαίτερα μετά σπονδυλική αναισθησία). Παρότι αποτελεσματική, αποτελεί την τελευταία επιλογή όταν άλλες θεραπείες αποτύχουν ή οι αιμορροΐδες είναι τόσο μεγάλες που δεν μπορούν να ελεγχθούν διαφορετικά.

Το είδος της επέμβασης επιλέγεται κατόπιν συζήτησης με τον ιατρό, ανάλογα με την ένταση των συμπτωμάτων, την αντοχή του ασθενούς και την εμπειρία του χειρουργού. Πολλοί ασθενείς ξεκινούν με πιο ήπιες μεθόδους (δένουμε πρώτα με δακτυλίους, επάνεση κ.λπ.) και προχωρούν σε χειρουργείο μόνο εάν χρειαστεί.

Πρόληψη και οδηγίες αυτοφροντίδας

Η πρόληψη της αιμορροϊδοπάθειας και της αιμορραγίας εστιάζει στην αποφυγή παραγόντων κινδύνου. Συνίσταται:

• Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ίνες: Καθημερινή πρόσληψη 25–35 γραμμαρίων φυτικών ινών (φρούτα, λαχανικά, φασόλια, δημητριακά ολικής). Αυτό διατηρεί τα κόπρανα μαλακά και ομαλά.

• Άφθονα υγρά: Τουλάχιστον 1,5–2 λίτρα νερό ημερησίως ώστε να μην αφυδατώνονται τα κόπρανα.

• Τακτική αφόδευση χωρίς καθυστέρηση: Μην αναβάλλετε την αφόδευση όταν υπάρχει έστω και ήπια ανάγκη. Παρατεταμένη καθυστέρηση διατηρεί κόπρανα στο έντερο και αυξάνει την πίεση.

• Αποφυγή έντονης πίεσης: Κατά την αφόδευση μην σφίγγετε με δύναμη. Καλό είναι να αναπνέετε κανονικά. Επίσης μην παραμένετε πολύ ώρα στην τουαλέτα.

• Καθημερινή σωματική άσκηση: Η κίνηση του σώματος βελτιώνει τη λειτουργία του εντέρου και αποτρέπει τη δυσκοιλιότητα.

• Καλή υγιεινή της περιοχής: Ήπιο πλύσιμο μετά την αφόδευση, αποφυγή σκληρού χαρτιού και εφαρμογή μαλακών αλοιφών κατά περίπτωση ανακουφίζουν το δέρμα.

Με αυτά τα μέτρα μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης νέων αιμορροΐδων και επιδεινώνεται η υφιστάμενη. Ακόμα και εάν συμβεί κάποια υποτροπή, τα συμπτώματα είναι πιο ελεγχόμενα.

Πίνακας σύγκρισης θεραπευτικών μεθόδων

Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από διεθνείς ιατρικές πηγές όπως Mayo Clinic, Cleveland Clinic, NHS και American Society of Colon and Rectal Surgeons. Οποιαδήποτε θεραπευτική απόφαση πρέπει να εξατομικεύεται μετά από ιατρική εξέταση – καλύτερος γενικός χειρουργός – καλύτεροι γενικοί χειρουργοί – κορυφαίοι γενικοί χειρουργοί στην Anydoctor.gr – καλύτερος πρωκτολογος – καλύτεροι πρωκτολόγοι